هر چند بسیاری از تحلیلگران در حوزه معماری و شهرسازی اعمال این نظارت‌ها را مستلزم وجود قواعد تعریف‌شده‌ای می‌دانند و معتقدند ابزار نظارتی منسجم‌تری را می‌طلبد اما تصمیم‌سازی‌‌های انجام شده در این زمینه و اقدامات اجرایی گویای جدیت این نهاد در خصوص مقاوم‌سازی و ایمنی ساختمان‌های پایتخت است که از دیدگاه کارشناسان ارتباط مستقیم با آرامش و احساس امنیت شهروندان دارد. در این ارتباط شناسایی ساختمان‌های ناایمن یکی از مهم‌ترین سیاستگذاری‌ها در حوزه ایمنی به حساب می‌آید که بر اساس آمار و ارقام رسمی تعداد آنها به 500واحد می‌رسد و قرار است از ماه آینده شماره ثبتی آنها و محدوده استقرارشان روی نقشه تهران روی سایت آتش‌نشانی قرار گیرد.
انواع ساختمان‌های ناایمن
مسئولان اجرایی در حوزه ایمنی مدیریت شهری به موازات شناسایی ساختمان‌های ناایمن پایتخت از نظر معماری که بر اساس پارامترهای تعریف شده، مشخص شده‌اند، یک تقسیم بندی از میزان تخلفات صورت گرفته در معماری آنها انجام داده‌اند که در آن ساختمان‌های ناایمن در 3دسته پرخطر، میان‌خطر و کمخطر قرار می‌گیرند. به گونه‌ای که بسته به میزان تخلفات موجود در معماری ساختمان از نظر ایمنی، دامنه خطری که سلامتی ساکنان را تهدید می‌کند مشخص‌می‌شود و شهروند با آگاهی از این موضوع می‌تواند دست به انتخاب بزند.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در این ارتباط می‌گوید: با توجه به پارامترهایی که برای ایمنی ساختمان‌ها تعریف کرده‌ایم و با در نظر گرفتن میزان تخلفات صورت‌گرفته در اعمال این پارامترها، ساختمان‌ها به 3دسته پرخطر، میان‌خطر و کمخطر تقسیم می‌شوند که در این بین ساختمان‌هایی که تخلفات معماری بالایی از نظر ایمنی دارند، درجه یک، ساختمان‌هایی که از این حیث در حد وسط قرار می‌گیرند درجه2 و آنهایی که تخلفات معماری کمتری از نظر ایمنی نسبت به 2گروه فوق داشته باشند، درجه3 محسوب می‌شوند.
محمدرضا حاجی‌بیگی آمار و ارقامی نیز از تعداد این ساختمان‌ها ارائه می‌دهد که جالب توجه است. او می‌افزاید: بر اساس داده‌های آماری سازمان آتش‌نشانی، 38درصد ساختمان‌های ناایمن پایتخت، جزو ساختمان‌های درجه یک هستند که از نظر میزان تخلفات معماری صورت گرفته در ایمنی آنها پر خطر محسوب می‌شوند. 55درصد آنها با دامنه ایجاد خطر در حد میانه قرار می‌گیرند و تنها 7درصد در قالب درجه سوم تعریف می‌شوند که در این تقسیم‌بندی کمخطر به حساب می‌آیند و در یک دسته‌بندی کلی می‌بینیم که بیش از 90درصد ساختمان‌های ناایمن در گروه ساختمان‌های پرخطر و میان‌خطر قرار دارند که پراکندگی استقرار آن حساسیت‌ها نسبت به ایمنی آنها را دو چندان می‌کند.
25درصد ساختمان‌های ناایمن در منطقه یک
مطابق بررسی‌هایی که سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی در مورد دامنه پراکندگی ساختمان‌های ناایمن پایتخت انجام داده، 25درصد در منطقه یک واقع شده که طولانی‌ترین گسل به طول 120کیلومتر را دارد. در این منطقه که به گفته بافنده، شهردار آن 700برج دارد و بیشترین درصد بلند‌مرتبه‌‌سازی در تهران در محدوده آن صورت گرفته، ساختمان‌های ناایمن از نظر ایمنی از پراکندگی بالایی برخوردار است به گونه‌ای که مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران اهمال مالکان آنها را برای رفع نواقص ایمنی یک تهدید می‌داند و معتقد است: با توجه به خطر وقوع زلزله که همواره تهران را تهدید می‌کند و با در نظر گرفتن این موضوع که یکی از گسل‌های خطرناک در منطقه یک واقع شده مالکان باید هرچه سریع‌تر نسبت به رفع نواقص اقدام کنند. حاجی‌بیگی با تأکید بر این نکته که هنگام وقوع حوادث، ساختمان‌ها با کوچک‌ترین نقص دچار مشکل می‌شوند می‌افزاید: این مسئله ایجاب می‌کند که مالکان توجه بیشتری به مقوله ایمنی ساختمان داشته باشند.
پرخطر‌ترین ساختمان در خیابان آفریقاست
به گفته مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی که از سال گذشته در نهاد تحت مدیریتش برنامه ریزی‌های منسجم تری را در خصوص ایمنی ساختمان‌ها انجام داده، ساختمانی در خیابان آفریقا وجود دارد که تخلفات معماری بالایی از نظر ایمنی دارد و از این حیث در ردیف ساختمان‌های پرخطر محسوب می‌شود که تأکید کرده‌ایم هرچه سریع‌تر نسبت به رفع نواقص آن عمل کند.
حاجی‌بیگی تخلف این ساختمان را پله فرار عنوان می‌کند و می‌افزاید: مهم‌ترین تخلف این ساختمان پله فرار است که این آیتم هنگام بروز حادثه بیشترین میزان خسارت را به بار می‌آورد. از دیدگاه او پله فرار و معابر خروجی ساختمان مهم‌ترین مشکل ساختمان‌های ناایمن بوده و در دسته‌بندی صورت گرفته در بخش آمار سازمان آتش‌نشانی، این پارامتر بیشترین درصد را به خود اختصاص می‌دهد به گونه‌ای که مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی این پارامتر را برجسته‌تر از دیگر پارامترها عنوان می‌کند.
پله فرار با فراوانی بالاتر از 50درصد در صدر
مسئولان اجرایی در حوزه ایمنی مدیریت شهری با تأکید بر این نکته که پله فرار یکی از موارد مهم ایمنی برای ارائه مجوز پایان کار است بر این باورند که بیشترین دامنه تخلفات معماری از نظر ایمنی مربوط به این پارامتر می‌شود که بیشترین حساسیت‌ها نیز مربوط به آن است.
حاجی‌بیگی در این ارتباط چنین توضیح می‌دهد: بیشترین درصد تخلفات مالکان در رعایت اصول ایمنی مربوط به پله فرار و معابر خروجی بوده که این موضوع در تغییر کاربری‌هایی که صورت می‌گیرد شکل پیچیده‌ای به خود می‌گیرد.
این مقام مسئول می‌گوید: برخی ساختمان‌ها از مسکونی به تجاری تغییر کاربری داده‌اند و مالکان در این فرایند توجه نکرده‌اند که باید ضوابط ایمنی نیز مطابق با کاربری موجود تغییر کند، چرا که ضوابطی که برای کاربری‌های مختلف داریم متفاوت است و کاملا محرز است که ضوابط ایمنی ساختمان مسکونی با تجاری فرق می‌کند و در مورد پله‌های فرار و معابر خروج نیز به موازات تغییر کاربری، تعداد و موقعیت پله‌ها تغییر می‌کند؛ موضوعی که داوود براتی معاون او از بعدی دیگر به آن می‌پردازد. او می‌گوید: برخی مالکان بدون در نظر گرفتن پارامترهای ایمنی اقدام به افزایش ارتفاع ساختمان کرده‌اند که این موضوع نیز در هنگام وقوع حادثه سلامتی ساکنان را تهدید می‌کند. او می‌افزاید: تعبیه آسانسور در این ساختمان‌ها مهم‌ترین مشکل بوده که در آن به شکل آسانسور توجهی نشده است.
شماره ثبتی ساختمان‌های ناایمن، در سایت
بر اساس صحبت‌های مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران قرار است همین روزها آدرس و شماره ثبتی ساختمان‌های ناایمن روی سایت آتش‌نشانی قرار گیرد تا شهروندان نسبت به وضعیت ایمنی ساختمان آگاهی یابند. حاجی بیگی می‌گوید: امسال مشخصات ساختمان‌های ناایمن که از سال گذشته شناسایی شده‌اند روی سایت قرار می‌گیرد و این در حالی است که همراه با این مشخصات عکس آنها نیز نشان داده خواهد شد. او می‌افزاید: شهروندان تهرانی که قصد خرید یا اجاره خانه را دارند می‌توانند به سایت آتش‌نشانی مراجعه کرده و از کم و کیف ایمنی ساختمان‌ها مطلع شوند. ضمن اینکه محدوده استقرار این ساختمان‌ها در روی نقشه تهران نیز مشخص می‌شود تا شهروندان با سهولت بیشتری اطلاعات مورد نظر در مورد این ساختمان‌ها را کسب کنند.
از دیدگاه مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی برخورد این نهاد در قالب معرفی ساختمان‌های ناایمن راهکاری برای رعایت ضوابط مربوط به کاربری‌های مختلف بوده و تنها ساختمان‌هایی موفق به دریافت رتبه ایمنی می‌شوند که مجوز پایان کار سازمان آتش‌نشانی را داشته باشند و ساختمان‌های ناایمن نه تنها با نشانی کامل معرفی می‌شوند بلکه عکس آنها روی سایت نیز قرار می‌گیرد. از دیدگاه این مقام مسئول در حوزه ایمنی برای تعیین رتبهبندی ایمنی، 40 مورد از جمله معابر خروجی، پله‌های فرار و همه مواردی که در مباحث یک تا 19 مقررات ساختمان وجود دارد، بررسی خواهد شد و از تاریخ فوق مالکان ساختمان برای گرفتن پایان کار در ساخت و سازها موظف هستند که رتبه ساختمانشان را مشخص کنند و این ساختمان‌ها به صورت سالانه کنترل شده و رتبه‌هایشان تغییر خواهد کرد.
